این اسکلتهای کشف شده در روستای کوچک اوناواس در مکزیک یک هزار سال سن دارند.

یکی از 13 اسکلت کشف شده در یک قبرستان در مکزیک که گویی از نوعی بیماری از شکل افتادن جمجمه رنج می برد

کارشناسان اعتقاد دارند که این اکتشاف نخستین مورد در منطقه بوده و نشان دهنده یک نوع رویه برای بستن جمجمه و فشار دادن آن به منظور تغییر شکل است.کریستینا گارسیا مورنو مدیر این پروژه تحقیقاتی اظهار داشت: از شکل افتادگی جمجمه در فرهنگهای منطقه مکزیک و آمریکای مرکزی برای تمایز قائل شدن میان یک گروه اجتماعی از گروه دیگر برای اهداف آئینی بوده است.این محل تدفین دربرگیرنده استخوانهای 25 نفر بوده که 13 نفر آنها دچار از شکل افتادگی جمجمه بودند و پنج نفر از آنها بی دندان بودند.براساس اظهارات مرنو، این کشف منحصر به فرد نشان دهنده سنتهای ترکیبی گروه های مختلف شمال مکزیک است.استفاده از زیورآلات ساخته شده از صدفهای دریای از خلیج کالیفرنیا که پیش از این هیچ وقت در منطقه سونورا کشف نشده بود. این کشف محدوده تأثیر افراد ساکن در مناطق مکزیک و آمریکای شمالی را گسترش می دهد و آنها را فراتر از مناطق شمالی می برد که پیشتر تصور می شد.برخی از استخوانها از زیورآلاتی چون النگو، حلقه های بینی، گوشواره گردن آوریز ساخته شده از صدفهای خلیج کالیفرنیا کشف شدند و یکی از آنها در کنار لاک یک لاک پشت به خاک سپرده شده بود و این لاک به دقت روی شکم وی جاساز شده بود.

کشیدن دندان نیز در چندین جمجمه مشاهده شد که گفته می شود یکی از آئینهای آن زمان بوده است

گارسیا مورنو از طرف دانشگاه ایالتی آریزونا این تحقیقات را با مجوز موسسه ملی انسان شناسی و تاریخ انجام داده است.کشیدن دندانها گفته می شود بخشی از آداب تدفین بوده است. مورنو اظهار داشت: کشیدن دندان در فرهنگهایی چون نایاریت یکی از آداب تدفین درگذشتگان بوده است.ناپاریت درحال حاضر یکی از سی و یک ایالت مکزیک است که 20 بخش داشته و مرکز آن شهر تپیک است.وی افزود: با بررسی اکتشافهای قبرستان سونورا که 5 اسکلت آن فاقد دندان بودند نشان می دهد که این آداب تدفین برای افراد بزرگتر از 12 سال اجرا می شده است. درحال حاضر ما باید به بررسی این مسئله بپردازیم که چرا برخی از این اسکلتها با زیروآلات و برخی دیگر بدون آنها به خاک سپرده اند و چرا از 25 اسکلت این منطقه تنها یکی از آنها به یک زن تعلق داشته است.این گروه تحقیقاتی اظهار داشت که تعداد نوزادان و نوجوانان نشان می هد که چقدر تغییر شکل جمجمه برای این افراد دارای خطرهای بالایی بوده که موجب مرگ آنها در حین فشار دادن جمجمه شده است.